Innowacyjne badania korony słonecznej z udziałem CBK PAN

Od 2014 roku Zakład Fizyki Słońca Centrum Badań Kosmicznych PAN jest zaangażowany w prace Zespołu Naukowego misji Proba-3. Misje z serii PROBA są niskobudżetowymi projektami Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), których celem jest testowanie nowych rozwiązań technicznych przy okazji przeprowadzania eksperymentów naukowych. Proba-3 będzie czwartą misją z tej serii. W skład zespołu naukowego misji wchodzi wiele instytucji, m.in. z Polski, Rumunii, Niemiec, Włoch i Szwajcarii. Start misji planowany jest za trzy lata. 

Jak informuje CBK PAN zadaniem Zakładu Fizyku Słońca (ZFS) jest szczegółowe opracowanie celów naukowych misji oraz koordynowanie prac wspomagających misję, takich jak modelowane światła rozproszonego, które będzie wpływać na uzyskane obrazy korony. ZFS zaangażował się również w prace związane z opracowaniem oprogramowania naukowego dla misji, które będzie służyło kalibracji i redukcji danych przesłanych na Ziemię oraz opracowaniu programów obserwacyjnych dla PROBA-3. Prace nad oprogramowaniem naukowym są koordynowane przez Royal Observatory of Belgium (ROB). ZFS wytworzy także oprogramowanie symulujące przyrząd, od fotonów padających na detektor po pakiety telemetryczne wysyłane na Ziemię.

Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk (CBK PAN) będzie, na mocy umowy z Centre Spatial de Liège, odpowiadać także za poprawność realizacji projektu budowy sterownika ASPIICS CCB.  Umowę w tej sprawie oba podmioty podpisały w lipcu 2015 roku. Centre Spatial de Liège jest - zgodnie ze zleceniem Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) - głównym wykonawcą koronografu ASPIICS. 

Misja Europejskiej Agencji Kosmicznej PROBA-3 potrwa dwa lata. Będzie to pierwsza w historia misja kosmiczna, w której dwa instrumenty kosmiczne będą operować razem w warunkach głębokiego kosmosu. Pierwszy, o masie 340 kg, wyposażony będzie w kamerę oraz teleskop do obserwacji korony słonecznej. Drugi, mający masę 200 kg, będzie z kolei przelatywać wokół pojazdu z aparaturą badawczą zasłaniając tarczę Słońca w momencie, w którym wykonywana będzie fotografia korony. Sondy zostaną ustawione w odległości 150 metrów od siebie z milimetrową dokładnością, co stanowi duże wyzwanie inżynieryjne.

Głównym celem naukowym misji będą obserwacje korony słonecznej w świetle widzialnym możliwe tylko dzięki przesłonięciu jasnej fotosfery Słońca przez jednego z satelitów. Badania pomogą w lepszym poznaniu zjawiska burz słonecznych, które mają wpływ na występowanie na Ziemi burz magnetycznych, stanowiących potencjalne zagrożenie dla komunikacji i infrastruktury energetycznej. 

W misję PROBA-3 jest ze strony polskiej zaangażowana także m.in. firma Creotech Instruments S.A., która opracuje i zmontuje elementy układów elektronicznych w ramach wartego 3 mln zł kontraktu z Europejską Agencją Kosmiczną. 

Czytaj więcej: Polacy pomogą w badaniach wiatru słonecznego